Emzirme sürecinin engelleyicileri: Riskli yenidoğan ve sağlık problemi olan anneler
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14577154Anahtar Kelimeler:
Ebe, emzirme engelleyicileri, riskli yenidoğan, sağlık problemi olan anneÖzet
Anne sütü, yenidoğanın optimal büyüme ve gelişimi için en uygun besin kaynağı olmanın yanı sıra, anne ile bebek arasında güven bağının oluşmasını sağlayan kıymetli bir eylemdir. Aynı zamanda, anne sağlığını koruma ve iyileştirme konusunda da güçlü bir etkiye sahiptir. Anne sütü ile beslenmenin sürekliliğinin sağlanması, yalnızca anne için değil, bebek sağlığı açısından da son derece kıymetlidir. Emzirme süreci, önemi inkâr edilemeyen bir faktör olsa da, anne ve bebeğin birçok özel koşul ve faktörlerinden de etkilenmektedir. Gestasyon haftası ve doğum ağırlığı ne olursa olsun, mortalite ve morbidite riski yüksek olan bebeklere yüksek riskli yenidoğan denir. Riskli yenidoğanlarda uygun beslenme yönteminin sağlanması morbidite ve mortalite oranlarının azaltılmasında önemli bir rol oynamaktadır. Bu yenidoğanlarda amaç, emzirmenin başlatılması ve sürdürülmesine ek olarak yenidoğanın normal intrauterin yaşamdaki büyüme hızına ulaşmasını sağlamakla beraber bunun devam ettirmektir. Ayrıca annede sağlık problemlerinin olması da emzirme sürecinde; süt miktarı, emzirme süresi, anne-bebek iletişimi açısından aksamalara neden olabilir. Bu derlemenin amacı; emzirme sürecinin engelleyicileri olarak riskli yenidoğan ile sağlık problemi olan anneleri incelemek ve ebelik yaklaşımlarına ışık tutmaktır.
Referanslar
Agostoni, C., Buonocore, G., Carnielli, V. P., De Curtis, M., Darmaun, D., Decsi, T., ... & ESPGHAN Committee on Nutrition. (2010). Enteral nutrient supply for preterm infants: Commentary from the European Society of Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition Committee on Nutrition. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 50(1), 85-91. https://doi.org/10.1097/MPG.0b013e3181adaee0.
Aktaş, S. & Güler, H. (2010). Gebelik boyunca sigara içiminin perinatal dönemde anne ve bebek sağlığı üzerine etkisi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 19(3), 100-107.
American Academy of Pediatrics Committee on Nutrition, (2014). (Parenteral Nutrition) Içinde: Kleinman, R. E. & Greer, F. R., (Editörler). Pediatric Nutrition. 7th ed. Elk Grove Village, IL:American Academy of Pediatrics.
American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG)’ Committee on Practice Bulletins Obstetrics. (2019). Chronic Hypertension in Pregnancy. Obstet Gynecol, 203, 133: e26. https://doi.org/10.1016/j.ajog.2019.11.1243.
American Diabetes Association (2020). 14. Management of diabetes in pregnancy: Standards of medical care in diabetes-2020. Diabetes Care, 43(1),183-192. https://doi.org/10.2337/dc20-S014.
Anderson, M. S., Wood, L. L., Keller, J. A., & Hay, W. W. (2011). Enteral nutrition. Içinde: Gardner, S. L., Carter, B. S., Enzman-Hines, M., & Hernandez, J. A., (Editörler). Neonatal Intensive Care. (7th Edit.). Mosby Elsevier, Missouri.
Australian Breastfeeding Association. (2017). Breastfeeding and Thyroid Diseas. https://www.breastfeeding.asn.au/bfinfo/breastfeeding-andthyroid-disease.
Beardmore, K. S., Morris, J. M. & Gallery, E. D. (2002). Excretion of antihypertensive medication into human breast milk: A systematic review. Hypertens Pregnancy, 21, 85. https://doi.org/10.1081/PRG-120002912
Belmehdi, A., Harti, K. E. & Wady, W. E. (2018). Ankyloglossia as an oral functional problem and its surgical management. Dent Med Probl, 55(2), 213-6. https://doi.org/10.17219/dmp/85708.
Bennington, L. K. (2011). Breastfeeding multiples: It can be done. Newborn & Infant Nursing Reviews, 11(4), 194-197. https://doi.org/10.1053/j.nainr.2011.09.012.
Bingöl, C. A. (2012). Epilepsi Rehberi. Türk Nöroloji Derneği Epilepsi Çalışma Grubu. Türk Epilepsi ile Savaş Derneği, 18(1), 26-38.
Bøhler, E. & Ingstad, B. (1996). The struggle of weaning: factors determining breastfeeding duration in East Bhutan, Social Science & Medicine, 43(12), 1805- 15. https://doi.org/10.1016/S0277-9536(96)00086-X.
Bonyata, K. & Flower, H. (2018). Breastfeeding during pregnancy and tandem nursing: The official FAQ. https://kellymom.com/ages/tandem/official-tandem-bf-faq/.
Cangöl, E. & Şahin, N. (2014). Emzirmeyi etkileyen faktörler ve emzı̇rme danışmanlığı. Zeynep Kamil Tıp Bülteni, 45(3), 100-105. https://doi.org/10.16948/zktb.80388.
Cesur, B. (2007). Sivas İl Merkezinde Sigara İçen ve İçmeyen Annelerin ve Bebeklerinin Bazı Özelliklerinin Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Sivas.
Chertok, I. R. A., Raz, I., Shoham, I., Haddad, H. & Wiznitzer, A. (2009). Effects of early breastfeeding on neonatal glucose levels of term infants born to women with gestational diabetes. J Hum Nutr Diet, 22(2), 166–9. https://doi.org/10.1111/j.1365-277X.2008.00921.x.
Chobanian, A.V., Bakris, G. L., Black, H. R., Cushman, W. C., Green, L. A., Izzo, J. L. & Roccella, E. J. (2003). Seventh report of the Joint national committee on prevention, detection, evaluation, and treatment of high blood pressure. Hypertension, 42(6), 52-1206. https://doi.org/10.1161/01.HYP.0000107251.49515.c2
Çaka Yalnızoğlu, S., Topal, S. & Altınkaynak, S. (2017). Anne sütü ile beslenmede karşılaşılan sorunlar. Türkiye Klinikleri J Pediatr Nurs-Special Topics 3(2):120-8.
Çavuşoğlu, H. (2015). Çocuk Sağlığı Hemşireliği. Sistem Ofset Basımevi, Ankara.
Çay, S. & Geylani Güleç, S. (2015). Yenidoğan beslenmesinde kullanılan enteral yöntemler ve hemşirelik bakımı. JAREN/Hemşirelik Akademik Araştırma Dergisi, 1(1), 39-4. https://doi: 10.5222/jaren.2015.039
Çınar, N. (2018). Laktasyon döneminde gebelik ve emzirme. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 27(2), 143-146. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/474437.
Çınar, N., Köse, D. & Doğu, Ö. (2012). Çoğul bebeklerin anne sütü ile beslenmesi. Sakarya Tıp Dergisi, 2(3), 115-121. https://doi.org/10.5505/sakaryamj.2012.20082.
Denne, S. C. (2018). Parenteral nutrition for the high-risk neonate. Içinde: Gleason C.A. & Juul S.E., (Editörler). Avery’s Diseases of the Newborn. 10th edition. Philadelphia: Elsevier, 1023-31. https://doi.org/10.1016/B978-0-323-40139-5.00069-3.
Devecioğlu, E., Kürkçü, D. G., Kural, B., Eren, T. & Gökçay, G. (2014). Breastfeeding during pregnancy and tandem nursing: case reports. J Ist Faculty Med, 77(4), 60-3. https://doi.org/10.18017/iuitfd.13056441.2015.77/4.60-63
Doğancı, P. & Özsoy, S. (2019). Gebelik sırasında emzirme ve tandem emzirme. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri, 11(2), 190-199. https://doi.org/10.5336/nurses.2018-62206.
Ehrenkranz, R. A., Younes, N., Lemons, J. A. (1999). et al. Longitudinal growth of hospitalized very low birth weight infants. Pediatrics, 104, 280-289. https://doi.org/10.1542/peds.104.2.280.
Finkelstein, S. A., Keely, E., Feig, D. S., Tu, X., Yasseen, S. A. & Walker, M. (2013). Care delivery, breastfeeding in women with diabetes: Lower rates despite greater rewards. A Population-Based Study, Diabetic Medicine, 30, 1094–1101. https://doi.org/10.1111/dme.12238.
Genç, R. E. & Özkan, H. (2020). Ebeler İçin Yenidoğan Sağlığı ve Hastalıkları Kitabı,(2. Baskı.). Nobel Tıp Kitabevleri, 453.
Geraghty, S. R., Khoury, J.C. & Kalwarf, H. J. (2004). Comparison of feeding among multiple birth infants. Twin Research, 7(2), 542-547. DOI: https://doi.org/10.1375/twin.7.6.542.
Gillbert, S. E. & Harmon, J. S. (2002). Yüksek Riskli Gebelik ve Doğum El Kitabı (Çev. Ed) Taşkın L. Palme Yayıncılık, 673-676, Ankara.
Görgülü, Ü. & Fesci, H. (2011). Epilepsi ile Yaşam: Epilepsinin Psikososyal Etkileri. Göztepe Tıp Dergisi, 26(1), 27-32. htps://doi:10.5222/J.GOZTEPETRH.2011.27
Gromada, K. (2010). ICLA’S inside track a resource for breast feeding mothers: Twins. Journal of Human Lactation, 26, 331. https://doi.org/10.1177/0890334410370419.
Gromada, K. K. & Spangler, A. K. (1998). Breastfeeding twins and higherorder multiples. Jognn Clinical Research, 27(4), 441-449. https://doi.org/10.1111/j.1552-6909.1998.tb02668.x.
Hopkinson, J. M., Schanler, R. J., Fraley, J. K. & Garza, C. (1992). Milk production by mothers of premature infants: Influence of cigarette smoking. Pediatrics, 90, 934-938. https://doi.org/10.1542/peds.90.6.934.
Hoşnuter, M., Tosun, Z., Özkan, A., Şentürk, S. & Savacı, N. (2015). Akrılık Plak Yardımıyla Greftsız Ankyloglossia Tedavisi: Olgu Sunumu. Türk Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Dergisi, 11(3). https://hdl.handle.net/20.500.12395/18303.
İdiz, C. & Yarman, S. (2015). Gebelik ve Laktasyon Döneminde İyodun Önemi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 43(3), 244-50. Available from: https://beslenmevediyetdergisi.org/index.php/bdd/article/view/152.
Kabaran, S. & Samur, G. (2010). Maternal Obezite ve Gebelik. Beslenme ve Diyet Dergisi, 38(1-2), 45-2. https://www.beslenmevediyetdergisi.org/index.php/bdd/article/view/328
Kielbratowska, B., Cwiek, D., Preis, K., Malinowski, W. & Hofman, A. (2010). Breastfeeding of twins. Archives of Perinatal Medicine, 16(4), 201-205.
Koletzko, B., Goulet, O., Hunt, J., Krohn, K. & Shamir, R. (2005). Parenteral Nutrition Guidelines Working Group; European Society for Clinical Nutrition and Metabolism; European Society of Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition (ESPGHAN); European Society of Paediatric Research (ESPR). 1. Guidelines on Paediatric Parenteral Nutrition of the ESPGHAN and the European Society for Clinical Nutrition and Metabolism (ESPEN), supported by the ESPR. J Pediatr Gastroenterol Nutr, 41, 1-87. https://doi.org/10.1002/j.1536-4801.2005.tb00011.x.
Kondolot, M., Songül, S. Y. & Yurdakök, K. (2009). Sadece anne sütü alım durumuna etki eden faktörler. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 52(3), 122-127.
Kültürsay, N., Bilgen, H. & Türkyılmaz, C. (2018). Türk Neonatoloji Derneği prematüre bebeğin enteral beslenmesi rehberi. Türk Pediatri Arşivi, 53 (1), 109-118.
Kürklü, N. S. & Kamarlı, H. (2017). Maternal Obezitenin Emzirmeye Etkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 19, 53-56. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/275545.
La Leche League International. (2020). Breastfeeding and Thyroidism. https://www.llli.org/breastfeeding-info/breastfeeding-and-thyroidism/.
La Leche League International. Tandem Nursing While Pregnant. (2017). https://www.lllusa.org/category/tandem-nursing/.
Lawrence, R. A. & Lawrence, R. M. Breastfeeding: A Guide for the Medical Professions, 7th ed, Elsevier Mosby, Maryland Heights 2011, 253.
Leonard, L. G. (2000). Breastfeeding triplets: the at-home experince. Public Health Nursing, 17(3), 211-221. https://doi.org/10.1046/j.1525-1446.2000.00211.x.
Marquis, G. S., Penny, M. E., Diaz, J. M. & Marin, R. M. (2002). Postpartum consequences of an overlap of breastfeeding and pregnancy: reduced breast milk intake and growth during early infancy. Pediatrics, 109(4), e56-e56. https://doi.org/10.1542/peds.109.4.e56
Marquis, G. S., Penny, M. E., Zimmer, J. P., Díaz, J. M. & Marín, R. M. (2003). An overlap of breastfeeding during late pregnancy is associated with subsequent changes in colostrum composition and morbidity rates among Peruvian infants and their mothers. J Nutr. 133(8), 2585-91. https://doi.org/10.1093/jn/133.8.2585.
Moore, E., Blatt, K., Chen, A., Van H. J. & DeFranco, E. A. (2016). Relationship of trimester-specific smoking patterns and risk of preterm birth. Am J Obstet Gynecol, 215(1), 109. https://doi.org/10.1016/j.ajog.2016.01.167
Morgan, J., Bombell, S., & McGuire, W(2013). Early trophic feding versus enteral fasting for very preterm or very low birth weight infants. Cochrane Database Syst Rev, 3, CD000504. https://doi.org/10.1002/14651858.CD000504.pub4.
Moscone, S. R. & Moore, M. J. (1993). Breastfeeding during pregnancy. J Hum Lact. 9(2), 83-8. https://doi.org/10.1177/089033449300900219.
Much, D., Beyerlein, A., Roßbauer, M., Hummel, S. & Ziegler, A. G. (2014). Beneficial effects of breastfeeding in women with gestational diabetes mellitus. Molecular Metabolism, 3(3), 284–92. https://doi.org/10.1016/j.molmet.2014.01.002.
Multiple Births Foundation. (2011a). Guidance for Health Professionals on Feeding Twins, Triplets and Higher Order Multiples.
Multiple Births Foundation. (2011b). Feeding Twins, Triplets and More A Booklet for Parents with Advice and Information.
Ng, D. H. C., Klassen, J., Embleton, N. D. & McGuire, W(2017). Protein hydrolysate versus Standard Formula for preterm infants. Cochrane Database Syst Rev, 10, CD012412. https://doi.org/10.1002/14651858.CD012412.pub3.
O’Shea, J. E., Foster, J. P., O’Donnell, C. P., Breathnach, D., Jacobs, S. E., Todd, D. A. & Davis, P. G. (2017). Frenotomy for tongue-tie in newborn infants. Cochrane Database, 11, 3, CD011065. https://doi.org/10.1002/14651858.CD011065.pub2
Oddie, S. J., Young, L. & McGuire, W(2017). Slow advancement of enteral feed volumes to prevent necrotising enterocolitis in very low birth weight infants. Cochrane Database Syst Rev, 8, CD001241. https://doi.org/10.1002/14651858.CD001241.pub8.
Oktar, Ö., Coşkun, A. M. & Bostancı, S. (2018). Anne sütü mucize olmaya devam ediyor. Türkiye Klinikleri J Nurs Sci, 10(3), 228-37. https://doi.org/10.5336/nurses.2017-58156
Onwudiegwu, U. (2000). Is breastfeeding during pregnancy harmful? J Obstet Gynaecol, 20(2), 157. https://doi.org/10.1080/01443610062931.
O'rourke, M. P. & Spatz, D. L. (2019). Women's experiences with tandem breastfeeding. MCN: The American Journal of Maternal/Child Nursing, 44(4), 220-227. https://doi: 10.1097/NMC.0000000000000534
Özkan, E. (2021). Epilepsili Kadınlarda Gebelik ve Hemşirelik Bakımı. İzmir Katip Çelebi University Faculty of Health Science Journal, 1(6), 83 – 89.
Poindexter, B. B. & Ehrenkranz, R. A. (2015). Nutrient requirements and provision of nutritional support in the premature neonate. Içinde: Martin, R. J., Fanaroff, A. A., Walsh, M. C., (Editörler). Fanaroff and Martin’s neonatal-perinatal medicine. 10th ed. Philadelphia: Elsevier Saunders, 592-612.
Rimon, F. O. & Shinwell, E. S. (2006). Breast feeding twins and high multiples. Archives of Disease in Childhood: Fetal&Neonatal, 91, 377- 380. https://doi.org/10.1136/adc.2005.082305
Samli, G., Kara, B., Unalan, P., Samli, B., Sarper, N., & Gokalp, A. Y. Ş. E. (2006). Knowledge, beliefs and practices of mothers about breastfeeding and infant nutrition: A qualitative study. Marmara Medical Journal, 19(1):13-20.
Samur, G. (2008). Anne sütü, (1. Baskı.). Klasmat Matbacılık, p.19. Ankara.
Sırıken, F., Ertekin, A. A., Aydın, O. E., Akcan, A. B., Ceylan, E. & Pekcan, A. G. (2021). Dudak ve/veya damak yarığı olan bebeklerde beslenme problemlerine yaklaşım. Zeynep Kamil Med J 52(1):53–60.
Soylu, N. & Örsal, Ö. (2011). Vajınal doğum yapan kadınlarda gestasyonel sigara maruziyetinin yenidoğanın düşük doğum ağırlığı ve ilk 3 saat içinde emzirilmesiyle ilişkisi, Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Şirin, A. & Kavlak, O. (2015). Kadın Sağlığı (2. Baskı.). Nobel Tıp Kitabevi, 545. İstanbul.
T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Kurumu. (2015). Temel Yenidoğan Bakımı Kurs Kitabı. http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/sb/cekus/docs/8%20temel_yenidog an_bakimi.pdf.
Tazegül, A. & Şimşek, B. (2010). Gebelikte Tiroid Hastalıkları. Selçuk Tıp Dergisi, 26(2), 63-67. https://app.selcukmedj.org/uploads/makale-pdf/SUTD-30.pdf?time=638537018415138904.
Telatar, B., Vitrinel, A., Cömert, S., Erginöz, E., Tutkun, E. & Akın, Y. (2010). Gebelerde sigara kullanımının yenidoğanın antropometrik ölçümleri üzerine etkisi. Nobel Medicus, 6(2), 15-19.
TEMD. (2020). Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu. Ankara: Türkiye Endokrin ve Metabolizma Derneği.
Tengir, T. & Çetinkaya, Ş. (2008). Yenidoğan beslenmesinde kullanılan yöntemler ve hemşirelik bakımı. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 3, 119-140.
Törüner, E., & Büyükgönenç, L. (2012). Çocuk sağlığı: Temel hemşirelik yaklaşımları. Göktuğ Yayıncılık, Amasya.
Trivedi, A. & Sinn, J. (2013). Early versus late administration of amino acids in preterm infants receiving parenteral nutrition. Cochrane Database Syst Rev, CD008771. https://doi.org/10.1002/14651858.CD008771.pub3.
Türk Neonatoloji Derneği Rehberleri. (2018). Prematüre ve Hasta Term Bebeğin Beslenmesi Rehberi. https://neonatology.org.tr/uploads/content/tan%C4%B1-tedavi/preterm_ve_hasta_term_bebegi_bes.pdf
Uraş, N. (2017). Anne sütünün oluşumu ve içeriği. Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yenidoğan Dergisi, 2(2), 130-140. https://dergipark.org.tr/tr/pub/estudamyenidogan/issue/46692/585954
Üstün, G. & Tokat, M. A. (2013). Gestasyonel diyabeti olan/olmayan kadınların emzirme durumlarının incelenmesi. Hemşirelik Programı. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
Veiby, G., Bjørk, M., Engelsen, B. A. & Gilhus, N. E. (2015). Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure, 28, 57-65. https://doi.org/10.1016/j.seizure.2015.02.013.
Walker, M. (2006). Breastfeeding with diabetes: Yes you can! Journal of Human Lactation, 22 (3), 345–346. https://doi.org/10.1177/089033440602200337.
Widstrom, A. M., Werner, S., Matthiesen, A. S., Svensson, K. & Uvnas-Moberg, K. (1991). Somatostatin levels in plasma in non-smoking and smoking breastfeeding women. Acta Paediatr Scand. 80, 13-21. https://doi.org/10.1111/j.1651-2227.1991.tb11723.x.
Yanık, F. & Gülümser, Ç. (2012). Gestasyonel Hipertansiyon Özel Sayısı. Türkiye Klinikleri Jinekoloji Obstetrik, 5(4), 90-4. https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-gestasyonel-hipertansiyon-63965.html
Yurtsal, Z. B. (2018). Anne Sütü ve Emzirmede Kanıt Temelli Uygulamalar. Anadolu Nobel Tıp Kitabevleri, Elazığ, Türkiye.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Journal of Infant, Child and Adolescent Health
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
