Assessment of General Health Status and Health Literacy Levels of Secondary School Students
Ortaokul öğrencilerinin genel sağlık durumunun ve sağlık okuryazarlık düzeylerinin değerlendirilmesi
Purpose: This study was conducted to evaluate the health of fifth-grade students in a secondary school in Istanbul through health screenings and to determine their health literacy levels.
Method: This cross-sectional study was conducted on 106 fifth grade students in a middle school in the Anatolian side of Istanbul between 14 October and 22 November 2024, Data were collected using a demographic information form, the Health Literacy Scale for School-Aged Children (HLSAC), and health screenings (height and weight measurement, blood pressure measurement, vision screening, and oral health screening).
Findings: The mean age of the students was 10.18±0.46 years, and 50.9% were male. It was found that 11.3% of the students were very weak, 12.3% were weak, 12,3% were overweight and 13.2% were obese. It was determined that 35.8% of the students were at risk of vision impairment, 58.5% had dental cavities, and 41.5% had high systolic or diastolic blood pressure. According to the HLSAC (30.16±5.17), 20.8% of the students had low health literacy, 63,2% had moderate health literacy and 16% had high health literacy.
Conclusion: The study revealed that middle school students have problems such as weakness, overweight or obesity, risk of visual acuity, risk of hypertension, and oral and dental health problems, and that the majority of students have moderate health literacy. Organising regular health screenings and health education programmes in schools is important for the early identification of students' health problems and risk situations, allowing for timely intervention and promoting the development of their health literacy.
Amaç: Bu araştırma İstanbul’da bir ortaokuldaki beşinci sınıf öğrencilerinin sağlık taramaları ile sağlığının değerlendirilmesi ve sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirildi.
Yöntem: Kesitsel tipteki bu araştırma XXX bir ortaokulda 14 Ekim-22 Kasım 2024 tarihleri arasında 106 beşinci sınıf öğrencisi ile gerçekleştirildi. Veriler Tanıtıcı Bilgi Formu, Okul Çağındaki Çocuklar İçin Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği (OÇSOY) kullanılarak ve sağlık taramaları (boy ve kilo ölçümleri, kan basıncı ölçümü, görme taraması ve ağız diş sağlığı taraması) yapılarak toplandı.
Bulgular: Öğrencilerin yaş ortalaması 10.18±0.46 olup %50.9’u erkektir. Öğrencilerin %11.3’ünün çok zayıf, %12.3’ünün zayıf, %12.3’ünün fazla kilolu ve % 13.2’sinin obez olduğu belirlendi. Öğrencilerin %35,8'inin görme keskinliğiyle ilgili sorun riski, %58,5'inin çürük dişi ve %41.5'inin sistolik ya da diyastolik kan basıncının yüksek olduğu belirlendi. OÇSOY puan ortalamasına (30.16±5.17) göre, öğrencilerin sağlık okuryazarlığı düzeyinin %20.8’inin düşük, %63.2’sinin orta ve %16’sının yüksek olduğu belirlendi. Öğrencilerin sağlık okuryazarlık düzeylerine göre sağlık sonuçlarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadı (p>0.05).
Sonuç: Araştırma sonucunda ortaokul öğrencilerinde zayıflık, fazla kilo ya da obezite, görme keskinliği sorunu riski, hipertansiyon riski ile ağız ve diş sağlığı sorunları olduğu ve çoğunun sağlık okuryazarlığının orta düzeyde olduğu belirlendi. Okullarda düzenli sağlık taramaları ve sağlık okuryazarlığını geliştirmeye yönelik eğitim programlarının düzenlenmesi, öğrencilerin sağlık sorunlarının ve riskli durumların erken dönemde belirlenerek gerekli müdahalelerin planlanması ve sağlık okuryazarlıklarının geliştirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır.
Adhikari, P., Paudel, K., Bhusal, S., Gautam, K., Khanal, P., Adhikari, T. B., ... & Shrestha, S. M. (2024). Health literacy and its determinants among school-going children: a school-based cross-sectional study in Nepal. Health Promotion International, 39(4), daae059. https://doi.org/10.1093/heapro/daae059
Akan, H., İzbırak, G., Tanrıöver, Ö., & Kaspar, E. Ç. (2010). Ergenlerde prehipertansiyon ve hipertansiyon sıklığı. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 14(3), 115-123.
Akca, A., & Ayaz-alkaya, S. (2021). Okul çağı döneminde sağlık okuryazarlığı ve okul sağlığı hemşiresinin rolü. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 8(3), 328-334. https://doi.org/10.31125/ hunhemsire.1050438
Akdoğan, S. A., Başpınar, M. M., & Basat, O. (2021). Okul çağı çocuklarında obezite, hipertansiyon ve anemi sıklığı: Bir aile sağlığı merkezinden retrospektif kesitsel bir çalışma. Turkish Journal of Family Practice/Türkiye Aile Hekimligi Dergisi, 25(3), 69-75.
Akgül, E., & Ergün, A. (2021). Toplum sağlığının geliştirilmesinde okul sağlığı hemşireliği. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 3(2), 141–153.
Aygar, H., Zencirci, S. A., Emiral, G. O., Alaiye, M., Soysal, A., Onsuz, M. F., ... & Metintas, S. (2019). Assessment of health-promoting lifestyle behaviors of adults living in the semi-rural area. Northern clinics of Istanbul, 6(1),13-20. https://doi.org/10.14744/nci.2017.19327
Cam, H. H., & Top, F. U. (2015). Adölesanlarda Prehipertansiyon ve Hipertansiyon Prevalansı ile Obezite Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Medicine Science, 4(2), 2143-2154.
Çoşkun, A., & Karagöz, Ş. (2021). Adölesan dönemdeki çocuklarda obezite sıklığı, fiziksel aktivite düzeyi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi, 5(2), 63-72.
Dığrak, E., Eyimaya, A. Ö., Zengin, H., & Tezel, A. (2020). İki devlet ilkokulundaki öğrencilerin sağlık tarama sonuçlarının değerlendirilmesi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 14(2), 289-298.
Erol S. (2016). Okul sağlık taramaları. İçinde S. Gözüm (Ed.), Okul Dönemindeki Çocukların Sağlığının Geliştirilmesi. Ankara: Vize Yayınları; 2016. s.105-154.
Flynn, J. T., Kaelber, D. C., Baker-Smith, C. M., Blowey, D., Carroll, A. E., Daniels, S. R., de Ferranti, S. D., Dionne, J. M., Falkner, B., Flinn, S. K., Gidding, S. S., Goodwin, C., Leu, M. G., Powers, M. E., Rea, C., Samuels, J., Simasek, M., Thaker, V. V., Urbina, E. M., & Subcommıttee On Screenıng And Management Of Hıgh Blood Pressure In Chıldren (2017). Clinical Practice Guideline for Screening and Management of High Blood Pressure in Children and Adolescents. Pediatrics, 140(3), e20171904. https://doi.org/10.1542/peds.2017-1904
Göknar, N., & Çalışkan, S. (2020). Güncel kılavuzlar eşliğinde çocukluk çağı hipertansiyonu. Türk Pediatri Arşivi, 55(1),11-22
Gözlü, K. (2020). Sağlığın Sosyal Bir Belirleyicisi: Sağlık Okuryazarlığı A Social Determinant of Health: Health Lıteracy. Medical Journal of Süleyman Demirel University, 27(1), 137-144.
Güler, R. (2022). Okul Çağı Çocuklarında Sağlık Okuryazarlığı ve Okul Sağlığı Hemşireliği. Genel Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(3), 330-338.
Haney, M. O. (2018). Psychometric testing of the Turkish version of the health literacy for school-aged children scale. Journal of Child Health Care, 22(1), 97-107.
Irmak, A. Y., & Çelikkalp, Ü. (2022). Okul temelli ergen sağlığı tarama programı sonuçları. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 16(2), 255-264. https://doi.org/10.21763/tjfmpc.996975
Jafari, A., Tavakoly Sany, S. B., & Peyman, N. (2021). The Status of Health Literacy in Students Aged 6 to 18 Old Years: A Systematic Review Study. Iranian journal of public health, 50(3), 448–458. https://doi.org/10.18502/ijph.v50i3.5584
Karagözoğlu, M., & İlhan, N. (2024). The effect of health literacy on health behaviors in a sample of Turkish adolescents. Journal of pediatric nursing, 77, e187–e194. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2024.04.028
Kırağ, N., & Temel, A. B. (2016). İlkokul Çağı Çocuklarda Görme Taraması ile Göz Sağlığı Sorunlarının Belirlenmesi. F.N. Hem. Derg, 24(1), 10-15.
Kocataş, S., Guler, N., Yağmur, S., Kuzucu, C., & Akkaya, K. (2023). Ortaokul Öğrencilerinin Hijyen Davranışları ile Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri Arasındaki İlişki. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 7(2), 39-50.
Kürklü, N. S., & Özel, H. G. (2015). Farklı sosyoekonomik düzeydeki ortaokul öğrencilerinin beslenme durumu ve obezite sıklığının belirlenmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 43(2), 100-110.
Kwak, S., Lee, Y., Baek, S., & Shin, J. (2022). Effects of Subjective Health Perception on Health Behavior and Cardiovascular Disease Risk Factors in Patients with Prediabetes and Diabetes. International journal of environmental research and public health, 19(13), 7900. https://doi.org/10.3390/ijerph19137900
Meydanlıoğlu, A., Sakınmaz, E., Yiğit, S., Ulusoy, F., Keskin, B. Ş., & Demirel, S. (2019). Antalya’da bir ilkokuldaki öğrencilerin sağlık taramaları ve belirlenen sorunlar. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 1(2), 15-25.
Milli Eğitim Bakanlığı (2024a). 2023-2024 eğitim öğretim istatistikleri açıklandı. https://www.meb.gov.tr/2023-2024-egitim-ogretim-istatistikleri-aciklandi/haber/34977/tr
Millî Eğitim Bakanlığı (2024b).Balsuyu Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi. Görme Kusurları Nasıl Taranır ? (Snellen Kartı İçin Görme Testi Talimatı). https://balsuyumtal.meb.k12.tr › meb_iys_dosyalar › dosyalar › 23095215_Snellen_GYz_Tarama_Testi DOC
Milli Eğitim Bakanlığı (2017). Okul Sağlığı Hizmetleri İşbirliği Protokolü. https://okulsagligi.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_03/03100113_OKUL_SAYLIYI_HYZMETLERY_YYBYRLYYY_PROTOKOLY.pdf
Neyzi, O., Günöz, H., Furman, A., Bundak, R., Gökçay, G., Darendeliler, F., & Baş, F. (2008). Türk çocuklarında vücut ağırlığı, boy uzunluğu, baş çevresi ve vücut kitle indeksi referans değerleri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 51(1), 1-14.
Özanli, İ., Tülpar, S., Yılmaz, Y., & Yıldız, F. (2016). Blood Pressure Percentiles for School Children. Dicle Medical Journal, 43(2), 193-198.
Özsoy, S., Kalkım, A., & Sert, Z. E. (2019). İlkokul öğrencilerinin sağlık durumunun ve sağlık risklerinin tanılanması. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(3), 135-142.
Paakkari, O., Torppa, M., Kannas, L., & Paakkari, L. (2016). Subjective health literacy: Development of a brief instrument for school-aged children. Scandinavian journal of public health, 44(8), 751–757. https://doi.org/10.1177/1403494816669639
Park, A., Eckert, T. L., Zaso, M. J., Scott-Sheldon, L. A. J., Vanable, P. A., Carey, K. B., ... Carey, M. P. (2017). Associations between health literacy and health behaviors among urban high school students. The Journal of School Health, 87(12), 885–893. https://doi.org/ 10.1111/josh.12567
Sağlık Bakanlığı (2017). Okul Sağlığı Hizmetleri Genelgesi. https://www.saglik.gov.tr/TR-11125/okul-sagligi-hizmetleri-hakkinda-genelge.html
Sarıkan, İ., & Öngel, K. (2020). Isparta’daki Okul Çocuklarında Hipertansiyon Prevalansı ve Risk Faktörlerinin Araştırılması. Medical Journal of Süleyman Demirel University, 27(4), 541-545.
Şahin, T. A. Y. F. U. N., & Özkurt, Y. B. (2017). Çocuklarda ambliyopi ve ülkemizdeki görme tarama programı. Ortadoğu Tıp Dergisi, 9(2), 79-87.
Şişko, E., & Dağhan, Ş. (2022). Türkiye’de Okul Çağı Çocuklarında Ağız ve Diş Sağlığı Araştırmalarının Sonuçları Bize Ne Söylüyor?. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 31(1), 67-80.
TÜİK (2024). İstatistiklerle Çocuk, 2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Cocuk-2024-54197&dil=1#:~:text=Gelir%20ve%20Ya%C5%9Fam%20Ko%C5%9Fullar%C4%B1%20Ara%C5%9Ft%C4%B1rmas%C4%B1.veya%20%C3%A7ok%20k%C3%B6t%C3%BC%22%20oldu%C4%9Fu%20g%C3%B6r%C3%BCld%C3%BC.
TÜİK (2022a). Türkiye Çocuk Araştırması 2022. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.tuik.gov.tr/media/announcements/turkiye_cocuk_arastirmasi.pdf
TÜİK (2022b). Türkiye Sağlık Araştırması, 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Saglik-Arastirmasi-2022-49747
Yıldız, M. E., Sevinç, M. A., Kantik, R., Yeşim, O. L. A. M., Savdi, M. S., & Bidikçi, M. (2017). 11-12 Yaş Grubu Ortaokul Çocuklarında Obezite, Fiziksel Aktivite, Oksijen Satürasyonu Ve Bazı Motorik Ölçüm Değerlerinin İncelenmesi (Kesitsel bir çalışma). The Journal of Academic Social Science, 5(56), 34-42
Telif Hakkı (c) 2025 Journal of Infant, Child and Adolescent Health
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
İndir
Makale Bilgileri
- Makale Türü Araştırma Makalesi
- Gönderildi Haziran 5, 2025
- Yayınlanmış Ağustos 31, 2025
- Sayı Cilt 5 Sayı 2 (2025): Journal of Infant, Child and Adolescent Health
- Bölüm Araştırma Makalesi
